Amplitunery są sercem domowego centrum rozrywki. Odgrywają najważniejszą rolę w rozbudowanych systemach nagłośnienia i kina domowego. Są więc niezbędnym wyposażeniem każdego nowoczesnego mieszkania czy domu, gdyż odpowiadają za dystrybucję muzyki w całym naszym domostwie i poprawę jakości obrazu w kinie domowym.
Amplituner to od strony technicznej rodzaj wzmacniacza, ale rozbudowany o dodatkowe możliwości w postaci modułów np. tunera analogowego FM lub cyfrowego DAB+, łączności bezprzewodowej itp.
Jaki amplituner wybrać?
Amplitunery w zależności od ich przeznaczenia dzielimy na dwie zasadnicze grupy: amplitunery dwukanałowe, nazywane też amplitunerami stereo, oraz amplitunery wielokanałowe określane też jako amplitunery AV lub kina domowego.
Przed kupnem amplitunera powinniśmy bardzo dokładnie sprecyzować wymagania odnośnie funkcjonalności urządzenia uwzględniając swoje preferencje i oczekiwania oraz biorąc także pod uwagę możliwości finansowe i lokalowe. Najważniejszą kwestią jest czy częściej będziemy wykorzystywać amplituner do słuchania muzyki czy z założenia ma być przeznaczony do kina domowego. Jeśli bowiem kochamy muzykę i nie wyobrażamy sobie dnia bez niej, ale nie zależy nam na "wyczynowym" słuchaniu – innymi słowy nie jesteśmy audiofilami – a ponadto lubimy słuchać radia i nie planujemy stworzenia zaawansowanej instalacji kina, to wybór amplitunera stereo wydaje się dobrym pomysłem. Jeśli przyjdzie nam ochota na obejrzenie dobrego filmu, w którym atmosferę nakręca dynamiczna ścieżka dźwiękowa to taki amplituner i kolumny stereo plus opcjonalny subwoofer też się dobrze sprawdzi w tej roli, aczkolwiek nie zapewni nam takich wrażeń przestrzennych jak zestaw kolumn w systemie 5.1, 7,1 czy jeszcze bardziej rozbudowany. Jeśli to nam wystarczy, nie ma sensu przepłacać i warto zostać przy amplitunerze stereo, dwóch kolumnach plus ewentualnie subwooferze dla wzmocnienia pasma najniższych tonów czyli basu.
Osoby o zacięciu audiofilskim powinny jednak wybrać klasyczny wzmacniacz, gdyż te urządzenia są projektowane i budowane z myślą o zapewnieniu możliwie najwyższej jakości dźwięku w ramach określonego budżetu. Z tego powodu klasyczne wzmacniacze stereo w porównaniu z amplitunerami stereo w podobnej cenie będą brzmiały lepiej w kategoriach audiofilskiego high-fidelity.
Jeśli natomiast marzą nam się efekty dźwiękowe porównywalne z nowoczesnymi salami kinowym, a przy tym dysponujemy odpowiednimi warunkami lokalowymi, chcemy nagłośnić kilka stref oraz zintegrować wiele urządzeń multimedialnych w naszym domu to amplituner wielokanałowy jest najlepszym wyborem.
Amplitunery stereo
Amplitunery stereo są rzadziej reprezentowane niż amplitunery kina domowego, gdyż ich pierwotna rola straciła na znaczeniu. Odróżniający je od wzmacniaczy wbudowany tuner nie stanowi już takiej atrakcji, gdyż obecnie radio przestało być głównym źródłem muzyki. Jest to spowodowane rozwojem internetu i co za tym idzie dostępnością muzyki cyfrowej.
Mimo to wciąż jest kilku uznanych producentów np. Onkyo, Pioneer, którzy cały czas wprowadzają na rynek nowe modele amplitunerów stereo.
Rozważając kupno amplitunera stereo warto wziąć pod uwagę kilka istotnych kwestii.
Funkcje sieciowe
Najbardziej pożądaną cechą nowoczesnych amplitunerów są funkcje sieciowe. Amplitunery z funkcjami sieciowymi umożliwiają słuchanie muzyki z różnych urządzeń multimedialnych znajdujących się w naszym domu np. dysków sieciowych typu NAS, komputerów, tabletów, smartfonów, a nawet z chmury, bez konieczności łączenia ich kablem z jednostką centralną. Ponadto, muzykę możemy słuchać z serwisów sieciowych typu Tidal czy Spotify i internetowych stacji radiowych. Natomiast amplituner można obsługiwać wygodnie i intuicyjnie za pomocą smartfona lub tabletu.
Moc znamionowa
Jeszcze kilka lat temu było to podstawowe kryterium jakim kierowano się przy zakupie wzmacniacza lub amplitunera stereo. Współczesne urządzenia tego typu nie powinny mieć problemu z napędzeniem kolumn dostępnych na rynku. Ale nie zaszkodzi sprawdzić - powinniśmy wiedzieć, że producenci podają dwie wartości: moc znamionową (skrót RMS) i moc muzyczną. Tę drugą możemy od razu pominąć, gdyż odgrywa ona bardziej rolę marketingową, a kierować się mocą znamionową.
Już niedrogie modele (w granicach 1.000zł) dysponują mocą znamionową 100W na kanał, co w zupełności wystarczy do nagłośnienia pomieszczeń o powierzchni 20-25 metrów kwadratowych.
Impedancja
Ten parametr też już mocno stracił na aktualności gdyż zdecydowana większość kolumn głośnikowych dostępnych na rynku zagra dobrze praktycznie z każdym wzmacniaczem, więc nie musimy się obawiać, iż przez niewłaściwy dobór kolumn uszkodzimy amplituner. Obecnie częściej zdarzają się przypadki uszkodzenia amplitunera poprzez nieprawidłowe ustawienie go np. na zagraconej półce z ograniczoną cyrkulacją powietrza. Pamiętajmy więc żeby wokół naszego amplitunera zostawić sporo wolnego miejsca i nie zakrywać żadnymi przedmiotami kratek wentylacyjnych na obudowie.
Złącza
W przypadku amplitunerów stereo wciąż najważniejszą rolę odgrywają złącza cyfrowe (optyczne i koaksjalne) i analogowe. W przeciwieństwie do amplitunerów kina domowego, złącza HDMI są rzadkością. Za to pożądanym jest wejście gramofonowe i wyjście subwooferowe. Coraz częściej producenci zaopatrują swoje urządzenia w port USB.
Jeszcze więcej funkcji
Oprócz funkcji sieciowych każdy producent stara się zaopatrzyć swoje najnowsze jednostki w rozmaite rozwiązania zwiększające jego możliwości i atrakcyjność w oczach potencjalnych klientów. W przypadku amplitunerów stereo standardem wyposażenia jest tuner radiowy FM lub DAB+, który zapewnia jakość zbliżoną do płyt CD. Niektóre amplitunery stereo są ponadto wyposażane w konwerter D/A. Trudno dziś sobie wyobrazić żeby nowoczesne urządzenie audio nie akceptowało muzyki w wysokiej rozdzielczości a więc hi-res audio (High Resolution Audio – HRA) w tzw. formatach bezstratnych: FLAC, WAV, AIFF, DSD, dlatego nie warto kupować sprzętu, który takiej możliwości nie zapewnia.
Amplitunery kina domowego
Amplitunery do kina domowego są licznie reprezentowane, a ich producenci wręcz prześcigają się w oferowaniu wszelkich nowinek technologicznych.
Przed kupnem amplitunera przede wszystkim powinniśmy bardzo dokładnie sprecyzować swoje wymagania odnośnie funkcjonalności urządzenia. Dla jednych ważniejsze są funkcje sieciowe i możliwość przesyłania dźwięku między różnymi urządzeniami, dla innych mogą to być opcje związane z obrazem itp. Jeśli dysponujemy dużym domem z wieloma pomieszczeniami, w których planujemy rozmieścić sprzęt audio-wideo i zarządzać nim za pomocą amplitunera, to oczywiście musimy pomyśleć o kupnie bardziej zaawansowanej jednostki. W przypadku, gdy amplituner ma służyć np. do obsługi niezbyt rozbudowanej instalacji kina domowego, to możemy zrezygnować z wielu funkcjonalności, z których i tak nie będziemy korzystać i wybrać tańszy model.
Generalnie amplitunery kina domowego ze względu na swoją wszechstronność są chętniej kupowane niż amplitunery stereo, a ich oferta zarówno pod względem możliwości, a co za tym idzie cen, jest bardzo zróżnicowana. Każdy nowoczesny amplituner kina domowego dysponuje zaawansowanym procesorem odpowiedzialnym za obróbkę dźwięku i obrazu – z uwzględnieniem zaawansowanych formatów dźwięku przestrzennego np. Dolby Atmos, DTS-X i obrazu jak 4K, HDR.
Wybierając amplituner AV renomowanego producenta nie musimy się już przejmować takimi parametrami, jak moc znamionowa, impedancja, czy złącza, gdyż zdecydowana większość tych urządzeń nie będzie miała z nimi problemu. Wręcz przeciwnie, można odnieść wrażenie, że producenci niejako na wyrost aplikują w swoich urządzeniach rozwiązania mające z jednej strony zabezpieczyć sprzęt przed przypadkowym uszkodzeniem, a z drugiej, rozszerzyć ich funkcjonalność.
Lista możliwości zaawansowanych amplitunerów kina domowego jest zazwyczaj bardzo długa i to zarówno w domenie audio, jak i wideo. Współczesne amplitunery AV to prawdziwe bestie w przypadku, których integracja z wieloma urządzeniami medialnymi jest jednym z ważniejszych aspektów ich funkcjonalności. Ale to mnogość różnorodnych funkcji i zastosowanie najnowszych technologii decyduje o klasie danego amplitunera i jego cenie. Szczęśliwcy, którzy nie muszą się liczyć z pieniędzmi wybierając flagowy model z oferty największych producentów dokonują zakupu na lata. Jeśli natomiast jesteśmy ograniczeni przez finanse to najlepiej zapoznać się z możliwościami jakimi dysponuje najwyższy model w ofercie danego producenta, a potem drogą eliminacji odrzucać te funkcje, które są dla nas najmniej przydatne lub w ogóle nie będziemy z nich korzystać. Pozwoli nam to sporo zaoszczędzić i wybrać model skrojony pod nasze potrzeby.
Najbardziej zaawansowane modele amplitunerów to konstrukcje 13-kanałowe. Oznacza to, że są w stanie dostarczyć dźwięk do 13 kolumn głośnikowych (w konfiguracji 7.2.6) bez konieczności zastosowania dodatkowego wzmacniacza. Możemy zatem stworzyć złożony system nagłośnieniowy do domowego kina, który zapełni nam dźwięk otaczający słuchacza niemal z każdej strony. Jeśli nie mamy takich ambicji i potrzeb to możemy zaoszczędzić wybierając jednostkę tańszą np. 9- lub 7-kanałową, która również jest w stanie zapewnić dźwięk dookólny w Dolby Atmos lub DTS-X. Konfiguracja niższa, a więc podstawowa 5.1, nie umożliwi nam tego.
Nowoczesny amplituner AV powinien także zapewnić nam odtwarzanie dźwięku wysokiej jakości hi-res audio i posiadać funkcje sieciowe umożliwiające bezprzewodowe przesyłanie dźwięku poprzez Bluetooth, AirPlay, Wi-Fi. Dla wielu nabywców amplitunerów ważna jest także możliwość nagłośnienia przez to jedno urządzenie kilku pomieszczeń (stref) w naszym domu.
W przypadku obrazu pożądaną funkcjonalnością w nowoczesnych amplitunerach AV jest możliwość skalowania do rozdzielczości 4K. Dzięki takiemu rozwiązaniu możemy cieszyć się obrazem o znacznie lepszej jakości mimo, że materiał wyjściowy jest w niższej rozdzielczości. Coraz więcej amplitunerów oferuje już kompatybilność ze standardem Dolby Vision, co przekłada się na większą szczegółowość i lepszy kontrast obrazu. Wielu producentów chwali się, i słusznie, certyfikatami jakości wyświetlania obrazu, jak np. THX.
Nowoczesne amplitunery AV kuszą potencjalnych klientów dodatkowymi funkcjonalnościami np. systemem automatycznej kalibracji akustyki pomieszczenia, a nawet sterowaniem podstawowymi funkcjami za pomocą poleceń głosowych.
Popularni producenci amplitunerów
Od wielu lat największą popularnością na polskim rynku cieszą się amplitunery AV produkcji japońskiej: Yamaha, Denon, Onkyo, Pioneer, Marantz. Tych pięciu producentów zaciekle rywalizuje o zainteresowanie klientów wprowadzając na rynek coraz to bardziej dopracowane urządzenia oferujące autorskie rozwiązania w zakresie funkcjonalności. Ale nie należy też zapominać o takich markach jak Harman Kardon, Sony, NAD, Cambridge Audio.
Oczywiście każda z tych szacownych firm ma długoletnią tradycję w konstruowaniu urządzeń elektronicznych, a więc własne doświadczenia, własne sprawdzone rozwiązania, własną receptę na charakter brzmienia itd. Dlatego trudno jest jednoznacznie wskazać, że amplituner konkretnej marki jest lepszy od innych, gdyż wpływa na to wiele czynników, w tym indywidualne upodobania użytkownika i jego preferencji odnośnie charakteru dźwięku, estetyki, czy sposobów korzystania z tego urządzenia.